NGHIỆP CÓ MỘT VỊ - ĐỨC PHẬT VẪN ĐANG THUYẾT PHÁP

Kalu Rinpoche

(Đạo pháp: Thứ vô tư soi sáng vạn vật như ánh sáng mặt trời và mặt trăng)

Nếu mọi kinh nghiệm chỉ là sự phóng chiếu của tâm trí, vậy cái gì xác định cung cách mà những tri giác của chúng ta xảy ra? Sức mạnh ảnh hưởng tới cung cách mà tâm trí trải nghiệm thế giới là nghiệp lực, các hành động và hậu quả của chúng.

Trên cơ sở của sự ngu dốt nền tảng (vô minh) về thực tính của tâm trí, những khuynh hướng của nghiệp lực và những mê mờ khác phát triển. Trạng thái căn bản của vô thức giống như đất, trong đó các hạt giống có thể được gieo trồng. Những hạt giống đại diện cho những tiềm thế của nghiệp lực, chúng được củng cố bằng những hành động của thân thể, ngôn ngữ, và tâm trí (thân nghiệp, khẩu nghiệp, và ý nghiệp) khi một hạt giống được gieo trồng, nó cần sự hỗ trợ từ đất, và chất dinh dưỡng, nước, ánh sáng, nhiệt: không có những thứ này, nó sẽ trơ trơ. Khi có đủ những hoàn cảnh cần thiết, hạt giống nảy mầm tăng trưởng, trổ bông, và nhân lên. Cũng trong cung cách đó, khuynh hướng được thiết lập và củng cố do một hành động được lưu trữ trong trạng thái căn bản của vô thức và vẫn tiềm ẩn cho tới khi những điều kiện trong cảnh quan hoặc trong tâm trí cung cấp một kênh, theo đó khuynh hướng này hiện xuất và kết quả như một phần hoạt động trong cuộc sinh tồn của chúng ta.

Là con người, chúng ta tồn tại ở một trạng thái tương đối cao. Điều này là kết quả của những khuynh hướng nghiệp lực tích cực được củng cố bằng những hành vi đạo đức – của tâm thức, của ngôn ngữ, và của thân thể (ý nghiệp, khẩu nghiệp, thân nghiệp) – trong vô số tiền kiếp. Mọi nghiệp lực của cõi người là tương tự đối với tất cả chúng ta để trải nghiệm ít hoặc nhiều trong cùng một cảnh quan: chúng ta dấn thân vào những hành động có hậu quả là những ấn tượng tương tự, nếu không phải là đồng nhất, về thế gian.

Ngoài nghiệp lực chung đó (cộng nghiệp), còn có nghiệp lực của cá nhân (biệt nghiệp), vốn tính đến những biến thiên đặc thù trong trải nghiệm của từng hữu thể. Tham lam hoặc trộm cắp thiết lập một khuynh hướng trong đó, nếu được củng cố, sẽ hậu quả là những trải nghiệm về nghèo khó và thiếu thốn, thường là trong một kiếp tương lai. Mặt khác, bố thí rộng rãi, về vật chất hoặc tinh thần, thiết lập những điều kiện trong đó, nếu được củng cố, sẽ có hậu quả là sự thịnh vượng. Những hành vi cố tình giết hại thiết lập một khuynh hướng trong đó, nếu được củng cố, sẽ kết quả là bệnh hoạn và mạng sống ngắn ngủi, trong khi hành vi bảo vệ và tôn trọng đời sống dẫn tới sức khoẻ tốt lành và tuổi thọ. Tóm lại, trong khi con người san sẻ những phẩm chất chung phổ quát cho thân phận làm người thì vẫn có một số người giàu hơn hoặc nghèo hơn kẻ khác, sung sướng hơn hoặc bất hạnh hơn, khoẻ mạnh hơn hoặc đau yếu hơn, trường thọ hoặc yểu mệnh.

Vậy là, nghiệp lực có cả những khía cạnh tổng quát và những khía cạnh chuyên biệt, gộp lại giải thích những trải nghiệm tập thể và cá nhân của chúng ta. Tuy nhiên, để hiểu tính chất của trải nghiệm đó và tiến trình nghiệp lực về nhân quả hoạt động ra sao, chúng ta phải hiểu được tính chất của tâm trí. Để hiểu tính chất của tâm trí và để đạt tới kinh nghiệm trực tiếp về nó, chúng ta phải thiền định.

Trong phép tu tập thực hành Đại thủ ấn (Mahamudra), có một bình diện cao cấp về thực tại gọi là “nhất vị” (one taste, vạn vật hiện hữu có cùng một mùi vị). Tới điểm này, sự đồng nhất của chủ thể và khách thể trở thành hiển hiện, và nguyên lí nhân quả trở nên rõ ràng mang tính thực chứng. Chúng ta có thể thấy rõ là một nguyên nhân sẽ dẫn tới một hậu quả định sẵn.

---o0o---

Trích “Đức Phật Vẫn Đang Thuyết Pháp”

Jack Kornfield

Người dịch: Nguyễn Tiến Văn

Nhà Xuất Bản Từ Điển Bách Khoa

Ảnh: Internet