THẾ NÀO LÀ NGÔN NGỮ CẢM XÚC HÌNH TƯỢNG? - NHỮNG BƯỚC ĐƠN GIẢN ĐẾN ƯỚC MƠ

Ngôn ngữ cảm xúc hình tượng (NCH) là một từ, một câu hoặc một câu chuyện có khả năng ngay lập tức tạo nên một bức tranh trong tâm trí người đọc hoặc người nghe, giúp làm rõ những điều bạn muốn nói và truyền đi cảm xúc mà bạn muốn đối tượng cảm nhận. Một NCH có thể đơn giản là một từ, một câu hoặc phức tạp như một cách nói ví von hoặc một câu chuyện ngắn.

Trong chương 3, tôi đã tạo ra một NCH và liên tục sử dụng nó trong suốt quyển sách này. Tôi kể cho bạn nghe về tên lửa Saturn V đã mang những phi hành gia người Mỹ bay lên mặt trăng. Tôi miêu tả nó cao bằng một tòa nhà 36 tầng, có tới năm động cơ cực mạnh và tạo ra một lực đẩy khủng khiếp khi nó phóng lên không trung. Tôi nói rằng bạn cũng giống như tên lửa Saturn V vậy, ngoại trừ một điểm là bạn có tới bảy động cơ khổng lồ chứ không phải năm. Tôi nói với bạn rằng đa số mọi người sống và chết ngay tại bệ phóng của mình chứ chưa bao giờ khởi động được những động cơ vĩ đại ấy; rằng chúng ta ai cũng bị neo vào bệ phóng bởi sáu sợi dây xích kiên cố và vững chắc, nên nếu bạn muốn thực hiện ước mơ của mình, bạn cần phải chặt đứt những sợi xích này và kích hoạt bảy động cơ.

Đây chính là một NCH mà tôi dùng để chuyển tải thông điệp và cảm xúc mà tôi muốn chia sẻ với bạn trong quyển sách này. Tôi có thể lựa chọn không dùng đến NCH mà chỉ nói một cách đơn giản rằng: “Trong việc thực hiện ước mơ, bạn có sáu lực cản níu bạn lại và bảy lực đẩy tiềm năng có thể giúp bạn đạt được ước mơ”. Bạn hãy nói cho tôi biết, cách nào hiệu quả hơn, cách nào miêu tả sứ mệnh của quyển sách này rõ ràng nhất và động viên bạn đọc sách tốt nhất.

Jim và Suzette đã lấy nhau được 10 năm. Họ rất đỗi yêu thương nhau và yêu quý ba đứa con của họ. Vậy mà mối quan hệ mặn nồng của họ mau chóng nguội lạnh, còn nhanh hơn tốc độ bay của một viên đạn. Jim là hiệu trưởng của một trường cấp ba kiêm huấn luyện viên một đội bóng nên thời gian của anh chủ yếu dành cho những trách nhiệm ở trường. Nhiều lần, Suzette nói với Jim rằng cô thật sự cần nhiều thời gian, sự quan tâm và giúp đỡ của anh hơn nhưng “lời nói gió bay” chẳng ăn thua gì. Sau khi tham dự một khóa học của Gary Smalley và được học về kỹ thuật NCH, Suzette quyết định thử một phen. Cô tạo ra một NCH với hy vọng sẽ khiến Jim hiểu được những điều cô nói và cảm nhận được cảm xúc của cô. Tôi xin ghi lại vắn tắt những điều cô đã nói:

“Jim à, hàng ngày anh chào tạm biệt em và các con để đi làm từ sáng sớm. Anh bắt đầu một ngày của mình bằng bữa ăn sáng với bạn bè, đồng nghiệp và thoải mái nói về bất cứ chủ đề nào anh muốn. Cuối bữa ăn, anh nhặt vài mẩu đầu thừa đuôi thẹo từ cuộc nói chuyện, có thể là một muỗng trứng hoặc một góc bánh mì bơ và bỏ vào túi đựng thức ăn thừa. Sau đó, anh làm nhiều việc thú vị, hào hứng trong suốt buổi sáng, xong xuôi anh cũng ném vài mẩu đồ thừa vào chiếc túi đó. Rồi anh đi ăn trưa và một lần nữa, anh lại trò chuyện vui vẻ với những người mà anh quan tâm. Cuối bữa ăn trưa, anh lại ném vào trong túi một vài mẩu đồ thừa nữa, lần này có thể là một chút măng tây với nước sốt.”

“Buổi chiều của anh tràn ngập những câu chuyện và hoạt động lý thú rồi anh ra ngoài ăn tối với bạn bè. Anh có những bữa đại tiệc về tinh thần và cảm xúc. Cuối bữa ăn, anh cho vào túi một mẩu bò bít tết đã nguội và một góc bánh mỳ tròn.”

“Cuối cùng khi anh về đến nhà, em thật sự vui sướng. Lũ trẻ và em chưa được ăn gì suốt cả ngày. Cả nhà nóng lòng chờ được ăn tiệc với khoảng thời gian ý nghĩa và những câu chuyện hào hứng với anh, để được nghe tất cả những điều thú vị anh đã làm trong ngày, để được nghe những câu chuyện và hoạt động của anh và để nói cho anh nghe về những việc mẹ con em đã làm. Nhưng khi cánh cửa mở ra và anh bước vào nhà, anh chỉ đơn giản đưa cho mẹ con em một túi đựng thức ăn thừa, rồi đi vào phòng xem tivi cho đến giờ đi ngủ. Jim à, mẹ con em ngán những mẩu đầu thừa đuôi thẹo hàng đêm lắm rồi. Mẹ con em muốn có những bữa tiệc với anh và được anh dành thời gian và trò chuyện cùng.”

Nghe xong, Jim rất cảm động với ngôn ngữ cảm xúc hình tượng (NCH) của Suzette và anh diễn tả cảm xúc của mình bằng một NCH khác.

“Sue à, em có nhớ con cún con của ông ngoại em không?” (Ký ức thời thơ ấu đẹp nhất của Sue là khoảnh khắc cô ở bên ông ngoại và lũ chó đáng yêu của ông.) “Anh rời khỏi nhà đi làm cũng giống như chú cún của ông ngoại đào một lỗ dưới chân hàng rào ngoài sân và chạy ra thế giới đáng sợ bên ngoài. Anh bước ra và bị những con chó dữ, to lớn rượt theo. Chúng đuổi kịp anh, cắn anh và làm anh sợ chết khiếp. Mới thoát khỏi lũ chó thì anh lại gặp phải những con người khổng lồ, họ ném đá vào người anh. Một cục đá bay trúng vào đầu anh, đau kinh khủng. Một cục khác trúng vào đuôi anh và anh không nghĩ mình còn có thể ngồi thẳng chơi với ông ngoại được, cho dù ông có cho anh miếng xương nào đi chăng nữa. Rồi anh gặp một con mèo đực to lớn. Nó giơ móng vuốt cào lên lưng và chân anh, rạch nguyên một vết dài trên trán anh. Trải qua bao nhiêu chuyện, trong đầu anh chỉ có một ý nghĩ là được về ngôi nhà ấm cúng thân yêu, ở bên cạnh ông ngoại. Anh nghĩ về món ăn mà ông sẽ cho vào đĩa của anh, ông sẽ nhẹ nhàng lấy từng cái gai dưới bàn chân anh rồi đặt anh vào chiếc giường nhỏ vừa êm vừa ấm. Cuối cùng anh đã thấy ngôi nhà của ông ngoại. Anh vui sướng chỉ muốn phóng nhanh vào nhà, nhưng anh quá mệt mỏi và đau đớn. Anh chui vào lỗ dưới hàng rào và lết đến cửa. Ông ngoại mở cửa ra và anh vui mừng khôn xiết, sủa lên vài tiếng mừng rỡ, “Ngoại ơi, ngoại ơi!”. Nhưng vừa mới nhìn thấy anh, ông đã vớ lấy cây chổi chà, vừa hét lên vừa đập anh túi bụi. “Đồ vô ơn bạc nghĩa. Sao mày dám đào lỗ dưới hàng rào và chạy ra ngoài.” Bốp bốp… “Quay lại đây ngay, tao còn chưa nói xong mà”. Và ông lại tới tấp đánh anh. Bốp bốp…”

“Sue à, em mang lại cảm giác đó cho anh khi anh vừa về đến nhà sau một ngày làm việc cực nhọc, ngay lập tức em lại ca bài ca bất tận phàn nàn về tất cả những việc mà anh không hề làm.”

Điểm độc đáo nhất của ngôn ngữ cảm xúc hình tượng (NCH) là nó chỉ mang đậm ý nghĩa với người trong cuộc, tựa như một ký hiệu hay một mật mã hoàn toàn không liên quan gì đến người ngoài cuộc. Có thể hình ảnh về chú cún hoặc những mẩu thức ăn thừa chẳng có ấn tượng gì với bạn và tôi, nhưng nó lại có sức tác động mạnh mẽ tới Jim và Suzette. Sau khi Jim nói xong NCH của mình, Suzette đã khóc hơn một tiếng đồng hồ và xin anh tha thứ cho cô. Jim cũng cảm động trước NCH của vợ đến nỗi anh đã làm đơn từ chức, kiếm một công việc khác để vừa có thể dành nhiều thời gian cho vợ con hơn vừa không bị nó rút cạn sức khỏe tinh thần và thể chất để mỗi khi đi làm về, anh vẫn còn đủ nguồn năng lượng cần thiết, để dành cho gia đình sự quan tâm chăm sóc mà anh cảm thấy họ xứng đáng được hưởng.

Trong khi ngôn ngữ cảm xúc hình tượng có thể là một câu chuyện như trên thì nó cũng có thể là một cách nói ví von đơn giản hơn. Một cặp vợ chồng mà tôi biết dùng cách nói ví von về tài khoản tiết kiệm. Nếu Joe làm một việc gì đó khiến Patty giận dữ hoặc buồn phiền, cô sẽ nói với chồng, “Anh vừa rút tiền đó”. Nghe thế Joe liền hỏi lại, “Nhiều hay ít?”. Nếu Patty nói chỉ vài đô thì chồng cô hiểu rằng anh chỉ phạm một lỗi nhỏ. Nếu cô nói, “Nhiều lắm, hơn cả tổng số tiền nhà ta phải trả” thì anh biết đó là một vấn đề nghiêm trọng. Tôi còn nghe thấy câu trả lời của Joe, “Bây giờ anh có thể làm gì để có thể bỏ tiền vào tài khoản nhiều hơn số tiền anh vừa rút?”. Như bạn có thể thấy, phương pháp này thật đơn giản nhưng cực kỳ hữu hiệu.

Năm lý do quan trọng để bạn bắt đầu sử dụng ngôn ngữ cảm xúc hình tượng (NCH)

NCH nắm bắt và điều khiển được sự chú ý của đối tượng.

NCH có khả năng thay đổi suy nghĩ, niềm tin và cuộc sống của đối tượng.
NCH khiến cho việc giao tiếp trở nên sống động. Bằng cách kích thích cả hai bán cầu não phải và bán cầu não trái của người nghe, họ bắt đầu tưởng tượng hoặc hình dung về những điều nghe hoặc đọc được.
NCH khắc từ ngữ vào tâm trí đối tượng. (Ví dụ, từ giờ về sau, bạn sẽ ngay lập tức hiểu được tôi muốn nói gì khi tôi hỏi bạn, “Bạn đã chặt đứt những sợi dây xích và kích hoạt động cơ của mình chưa?”).
NCH tạo điều kiện phát triển những mối quan hệ sâu sắc.

Khi được sử dụng đúng đắn, NCH có thể giúp bạn phê bình hành vi của đối tượng theo cách dễ dàng được chấp nhận mà không gây nên hậu quả tiêu cực.

-----o0o-----

Trích “Những Bước Đơn Giản Đến Ước Mơ”

Tác giả: Steven K. Scott

Người dịch: Trần Đăng Khoa – Uông Xuân Vy

Nhà xuất bản Phụ Nữ