Việc rèn luyện mình để nâng cao trình độ quan sát, suy ngẫm và trở thành một nhân chứng khách quan hoàn hảo không phải là việc dễ dàng khi mới bắt đầu. Chúng ta sẽ không tránh khỏi mất tập trung. Nhưng khi thấy điều này xảy ra, chúng ta cần nhẹ nhàng nhắc nhở mình về đối tượng chú ý. Hãy làm mạnh cơ bắp chăm chú bằng cách co duỗi nó nhiều lần. Có vô số cách làm, cả bên trong và...
Việc rèn luyện mình để nâng cao trình độ quan sát, suy ngẫm và trở thành một nhân chứng khách quan hoàn hảo không phải là việc dễ dàng khi mới bắt đầu. Chúng ta sẽ không tránh khỏi mất tập trung. Nhưng khi thấy điều này xảy ra, chúng ta cần nhẹ nhàng nhắc nhở mình về đối tượng chú ý. Hãy làm mạnh cơ bắp chăm chú bằng cách co duỗi nó nhiều lần. Có vô số cách làm, cả bên trong và bên ngoài, mà ta có thể áp dụng, từ việc tắm một cách chăm chú, cho đến việc nhai chầm chậm mỗi miếng ăn, cho đến việc quan sát một cách bình thản tất cả những gì lướt qua trong trí khi không thể ngủ được. Các khả năng chỉ bị giới hạn bởi trí tưởng tượng và sự tận tình của chúng ta mà thôi.
Niềm hứng khởi của tôi đối với những bài thiền thực hành này trong cuộc sống thường ngày là Saichi Asahara. Tôi mong cho có thêm nhiều người được biết về vị cao tăng thế kỷ thứ mười chín này. Là một người thợ đóng giày và làm một thi sĩ, ông đã từng góp nhặt những miếng dăm bào và những mảnh da để viết những bài thơ vun bồi chánh pháp, ngợi ca miền Tịnh độ của Phật A-Di-Đà. Tôi thường nhớ lại tấm gương định tâm của Saichi Asahara khi tôi xúc cát, rửa chén, hoặc lát gạch xây tường hoặc làm đường - mỗi một công việc hoàn thành trong tỉnh thức và trong tinh thần hoan hỉ phục vụ là góp phần xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. Đó chính là việc làm thực sự của tất cả chúng ta.
Có thể thực hành định tâm ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào, và bởi bất cứ điều gì. Để bắt đầu, sau đây là một số phương cách thực tiễn.
*** Bước đi định tâm
Khi đi bộ, bạn hãy tách mình ra khỏi những vật dụng điện tử thân thiết như điện thoại di động, iPod, sách điện tử, v,v… Hãy chú ý đến mọi thứ với nhận thức cao độ: các hình ảnh, âm thanh, mùi vị, cảm giác cơ thể mình đang di chuyển tới trước, cảm giác về bàn chân mình trên mặt đất với từng bước đi. Nếu bạn thấy tâm trí của mình còn lang bang thì hãy dừng lại và đứng yên, nhẩm lại những gì mình đang chú tâm. Thở vài hơi sâu, rồi lại đi tiếp. Chỉ bước đi thôi - làm thông khí và tưới máu cho bộ não, nuôi dưỡng tâm trí - đồng thời cũng làm cho cơ thể sinh động và mạnh khỏe. Chỉ bước đi thôi, buông xả mọi thứ và hoàn toàn chú tâm vào hai hoạt động: đi và thở. Bạn sẽ ngạc nhiên thấy là thời gian qua đi thật nhanh trong khi bạn đang cố đi thật chậm, và bạn sẽ dần dần cảm nhận sự thư giãn, tươi mát và sự hiện diện của mình.
Ngoài việc ngồi và tụng kinh thì đi bộ có lẽ là một dạng thiền được biết đến nhiều nhất. Thiền hành là việc đi bộ chậm rãi, quán tưởng, hoặc là một sự vận động trong đó bạn chú ý đến hai bàn chân mình mỗi lần nhắc lên rồi đặt xuống. Ở một trình độ cao hơn, bạn đồng bộ hơi thở với sự đi tới chậm rãi và chăm chú - một bước hít vào, một bước thở ra - lặp lại nhiều lần như thế trong khi tập trung hoàn toàn vào những gì mình đang làm.
*** Nghỉ ngơi định tâm
Khi bạn nằm xuống, dù là trên bãi cỏ ngoài trời, trên tấm thảm, trên trường kỷ, trên chiếc ghế bãi biển, trên giường hay trên tấm nệm, đừng vội buông xả ngay lập tức. Thay vào đó, hãy chú tâm vun bồi nhận thức, chăm chú vào những cảm nghĩ, cảm giác, và những ý tưởng, trong khi tạm thời bỏ qua các mối quan tâm và những bận rộn quen thuộc của đầu óc. Với sự thư giãn, thoải mái, nhưng vẫn tỉnh táo, hãy thưởng thức cái tư thế mộng mơ này và bỏ qua mọi thứ. Khi đã đắm chìm trong sự nghỉ ngơi, bạn sẽ khám phá ra rằng giấc ngủ mười phút cũng bằng một giờ nghỉ ngơi.
*** Lắng nghe định tâm
Có thể vun trồng (thậm chí khai thác) một khoảnh khắc nội tại tinh tế của sự tĩnh tâm có định hướng trong ngày bằng một số trải nghiệm nho nhỏ, ngay cả giữa những hoạt động khác. Ví dụ như:
Nắm bắt sự nghe: Hãy dừng lại, nhắm mắt, thở vài hơi, rồi thư giãn và buông mình vào trong sự lắng nghe sâu. Không những nhận thức những tiếng động bên ngoài, mà cả những tiếng động bên trong: tiếng tim đập, tiếng mạch máu trong tai, và tiếng động nhẹ nhàng của hơi thở.
Nắm bắt cơ thể : Sau khi thực hiện vài hơi thở lắng dịu, thư giãn và giảm stress, hãy nắm lại và mở ra hai bàn tay, có thể cả hai lòng bàn chân, rồi thư giãn hoàn toàn. Sau đó nhẹ nhàng chăm chú đến bất cứ cảm giác nào có vẻ là vượt trội trong cơ thể bạn. Dù là những cảm giác gì, bạn chỉ việc “ru ngủ” nó, giữ nguyên tình trạng của nó, không phán xét hoặc bận tâm, mà chỉ quan sát chúng bằng cái nhìn nội tâm bình thản, rũ sạch quá khứ và cũng không có tương lai. Chỉ cần thân thiện với chính mình và với mọi trải nghiệm bằng trái tim rộng mở và đầu óc trong sáng. Người nào thân thiện với chính mình sẽ được cả thế giới thân thiện. Khi bạn đã trong sáng thì mọi thứ sẽ trở thành trong sáng.
Nếu bạn muốn đi xa hơn nữa, thì hãy lắng nghe các âm thanh bên trong cơ thể; hãy trở thành những âm thanh ấy; hãy là những âm thanh ấy. Hãy cảm nhận bằng trực giác xem những âm thanh ấy từ đâu. Hãy tìm về nguồn gốc các âm thanh và tan biến tại đấy, vì âm thanh tự chúng sẽ tan đi và một khoảng không trống rỗng, ngời sáng đang chờ sẵn.
Tất cả mọi cảm thụ - hình ảnh, mùi vị, cả ý tưởng nữa - cũng có thể được tìm thấy nguồn gốc thực sự của chúng khi ta vượt qua chân trời của trải nghiệm cá nhân và tan biến vào trong vùng ý thức tinh khiết.
*** Khỏe mạnh định tâm
Đi xe đạp là một trong những hoạt động thể thao ưa thích của tôi. Còn có đối tượng chú ý nào dễ dàng hơn là việc chỉ thở và đạp xe? Về mùa đông, tôi đạp chiếc xe tập tại chỗ trong tầng hầm, còn khi thời tiết tốt thì tôi đạp xe ngoài trời. Đây là bí quyết của thiền hành động: chỉ việc làm những gì bạn đang làm, còn những thứ khác cứ mặc cho chúng đến rồi đi, và - điều quan trọng nhất - hãy thực sự hiện diện. Chú ý vừa đủ để tiếp tục đi tới - trong trường hợp này là đạp xe và lái xe - còn mọi nhận thức khác hãy để chúng tự do trôi nổi. Tách mình ra khỏi mọi hoạt động truyền thông, để cho tâm trí ổn định và thoát khỏi những quan tâm và bận rộn hàng ngày. Chỉ thở, đạp, và để cho tâm hồn bay bổng. Thậm chí cũng chẳng cần phải đến một nơi nào cả. Cứ tiếp tục đi tới, vượt qua bất cứ trở ngại nào có thể hiện ra, và nắm bắt cái đà đang đẩy bạn đi tới. Bạn sẽ ngạc nhiên về nguồn sinh lực mà mình có thêm lúc này.
*** Đồng cảm định tâm với muôn loài
Tất nhiên loài vật cũng sống trong Thời gian Chuẩn của Đức Phật. Đời sống với sự có mặt của loài vật có thể dạy ta nhiều bài học. Hãy nhìn một con chó nhảy lên chộp một chiếc đĩa nhựa, bạn sẽ thấy rằng thời gian như chậm lại và rồi như đứng yên. Khi bạn dành thời gian ở bên cạnh một con thú, hoặc là con chim, con tắc kè, con bọ, hoặc con bướm trong thiên nhiên thì trải nghiệm đồng cảm có thể khiến cho tâm hồn thật sự rung động và thời gian như tan biến.
Là một tín đồ Phật giáo, tôi nguyện ước một lối sống định tâm, đi theo Bát chánh đạo. Có thể phải mất nhiều kiếp sống mới thực hiện đúng những “chánh” này. Nhưng khi nhìn thấy con chó chăn cừu màu trắng của tôi nhảy nhót giữa rừng như một chú bé hớn hở, nghịch ngợm, thì tôi lại nghĩ: nó đang sống đúng mà chẳng cần phải cố gắng gì. Nó chỉ việc sống mà thôi. Những con thú nuôi vẫn hàng ngày dạy bảo cho chúng ta, không lời lẽ mà cũng không sách vở, về ý nghĩa của vĩnh hằng.
Có thể áp dụng vào bất cứ hoạt động nào. Hãy bắt đầu ngay lúc này.
-------
Trích: “Đức Phật Và Thời Gian”
“Nhận Thức Về Những Khả Tính Vô Hạn Của Hiện Tại”
Tác giả: Lama Surya Das
Người dịch: Chương Ngọc
Nhà Xuất Bản Văn Hóa Thông Tin – 2013
Ảnh: Nguồn internet
