ÁNH SÁNG CHÓI LỌI VÀ ÊM DỊU - Trích: BÀN VỀ SINH TỬ - Tác giả: Andrew Holececk - Nhóm Dòng Sống dịch – NXB Thế Giới & NXB Thiện Tri Thức 2022

Khi tiến vào bardo khởi sinh, các vực thẳm được thay thế bằng ánh sáng. Cả hai hình ảnh đại diện cho sức mạnh của thói quen, hay nghiệp, quyến rũ chúng ta. Khoảng nửa sau của bardo khởi sinh, sáu ánh sáng êm dịu và mờ nhạt sẽ xuất hiện. Đây là những ánh sáng êm dịu của luân hồi báo hiệu sự tái sinh của chúng ta vào một trong sáu cõi. Chúng quyến rũ hơn những ánh sáng chói lọi của Niết bàn mà chúng ta đối mặt trong bardo pháp tính.

Ánh sáng càng êm dịu thì sức quyến rũ càng lớn, và cảnh giới liên kết với ánh sáng đó càng thấp. Nói cách khác, ánh sáng màu khói của cõi ma êm dịu và quyến rũ hơn ánh sáng màu trắng của cõi thiên. Ánh sáng của cảnh giới mà bạn sẽ tái sinh sẽ chiếu đến bạn mạnh nhất, và bạn sẽ bị thu hút về phía đó. Trong Phật giáo Shambhala, ánh sáng chói lọi là những tia sáng của Mặt trời vĩ đại phương Đông, và ánh sáng êm dịu là những tia sáng mờ nhạt của mặt trời lặn. Nhiều người bị quyến rũ bởi việc ngắm hoàng hôn tĩnh lặng hơn là bình minh chói lọi, vì vậy ánh sáng êm dịu hơn sẽ mời gọi chúng ta vào.

Trong cuộc sống, ánh sáng chói lọi tượng trưng cho sự thật đôi khi phũ phàng của thực tế. Thực tế thường khó chấp nhận. Nó quá chói. Thay vì đối mặt trực tiếp với các hoàn cảnh, chúng ta có xu hướng quay sang ánh sáng dịu dàng hơn của khuôn mẫu thói quen, sự thoải mái, và giả dối. Sở thích đối với sự thoải mái hơn là sự thật sau đó sẽ quyến rũ chúng ta vào một phản ứng cụ thể, và thường là cảnh giới thấp hơn. Điều này lôi kéo chúng ta tái sinh vào trạng thái tâm thấp hơn. Bất cứ khi nào nói một lời nói dối trắng trợn, chúng ta sẽ cảm thấy sự quyến rũ của ánh sáng dịu dàng. Bằng cách ở đó với năng lượng của một hoàn cảnh hoặc cảm xúc, có nghĩa là không bộc lộ hoặc kìm nén nó, chúng ta đang luyện tập cách ở đó với ánh sáng chói lọi. Nếu chúng ta đánh mất nó về cảm xúc, đó là lạc vào ánh sáng êm dịu và sinh vào cõi cảm xúc bất hạnh.

Trong bardo, ánh sáng mờ nhạt màu trắng đại diện cho cõi thiên (deva); ánh sáng mờ nhạt màu đỏ đại diện cho cõi thần (asura); ánh sáng mờ nhạt màu lam đại diện cho cõi người (manushya); ánh sáng mờ nhạt màu lục đại diện cho cõi thú (tiryagyoni); ánh sáng mờ nhạt màu vàng đại diện cho cõi quỷ (preta); ánh sáng mờ nhạt màu khói đại diện cho cõi ma (naraka). Thân bardo của bạn có thể bắt đầu mang màu sắc của cảnh giới mà bạn sẽ tái sinh. Thậm chí vào thời điểm này, những ánh sáng này có thể xuất hiện như năm ánh sáng trí tuệ. Nguyên lý căn bản của Kim cương thừa là trí tuệ có thể được tìm thấy ở bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào. Nếu có thể nhận ra bản chất của bất cứ điều gì nảy sinh và không bị cuốn vào biểu tướng, chúng ta giải thoát mình khỏi những biểu tướng. Đó là cách tìm sáng suốt trong mê mờ, và giải thoát tức thì.

Do khuynh hướng thói quen coi mọi thứ là cứng chắc nên thật khó để nhận ra sáu cõi về bản chất là các trạng thái tâm. Những cảnh giới này không được tạo ra bởi một đấng tối cao. Chúng được tạo ra bởi nghiệp cá nhân và nghiệp tập thể của những chúng sinh sống trong cảnh giới đó. Chúng ta là người tạo ra những trạng thái này cũng như người trải nghiệm chúng - giống như trong một giấc mơ.

Điều thậm chí còn khó nhận ra hơn là quá trình phóng chiếu và vật hóa này đang diễn ra ngay bây giờ. Hiện chúng ta đang ở trong cõi người, một trạng thái tâm đã bị đóng băng thành một trạng thái thực. Trong cuộc sống ra sao thì trong cái chết cũng vậy. Tâm lý học dẫn đến bản thể học.

Một chỉ dẫn quan trọng để chặn lối vào tử cung là coi bất cứ thứ gì phát sinh ánh sáng là Bồ tát Avalokitesvara. “Đây là điểm cốt yếu sâu xa nhất, nó cực kỳ quan trọng và ngăn chặn việc tái sinh.” Một cách khác là xem ánh sáng như là vị thần tôn. Ý tưởng là tạo ra sự thấy biết thanh tịnh và chuyển hóa những ánh sáng mờ nhạt (luân hồi) thành Niết bàn. Tâm của bạn sắp trở thành thực tại vật chất của bạn. Nếu có thể duy trì sự thấy biết thanh tịnh, bạn sẽ tái sinh vào một cõi tịnh độ. Nếu không thể, tâm bất tịnh của bạn sẽ tự nhiên dẫn đến một cảnh giới bất tịnh. Tử Thư Tây Tạng nhấn mạnh rằng đây là lúc sự kiên trì và kiến quan thanh tịnh là yếu tố then chốt.

LỰA CHỌN

Hãy nhìn về phía trước trong bardo. Đừng bao giờ nhìn lại. Một lần nữa, đây là lý do vì sao việc biết mình có thể đợi điều gì rất hữu ích. Trong Kinh Thánh, khi vợ của Lot không làm theo hướng dẫn và nhìn lại, cô ấy đã biến thành một cột muối. Chúng ta có thể không biến thành một cột muối trong bardo, nhưng nếu tiếp tục nhìn lại, chúng ta có thể sẽ biến thành một thứ mà mình không muốn.

Những ánh sáng mờ nhạt tượng trưng cho việc nhìn lại - trở về cái cũ, thoải mái và quen thuộc. Những ánh sáng chói lọi tượng trưng cho sự nhìn về phía trước - về cái mới, có thể không thoải mái và không quen thuộc. Tulku Thondup khuyên: “Trong khi đang lang thang trong bardo, bạn không được nghĩ về người thân và tài sản của mình ở quê nhà, vì những ý nghĩ này sẽ chỉ khiến bạn lạc hướng khỏi con đường đúng đắn của mình. Bạn phải tập trung tâm mình vào nơi tái sinh đã chọn.”

Ánh sáng chói lọi cũng đại diện cho những hình tướng thanh tịnh trong bardo. Đây là những gì để lựa chọn. Thrangu Rinpoche nói:

“Những con đường ánh sáng chói lọi là con đường dẫn đến cõi thanh tịnh và những con đường ánh sáng mờ nhạt nhưng quen thuộc là con đường dẫn trở lại luân hồi. Cách chuẩn bị cho điều này - và điều này cực kỳ quan trọng - là giảm bớt sự dính mắc của mình vào thế giới quen thuộc của những hình tướng bất tịnh, điều sẽ được trải nghiệm như những con đường ánh sáng mờ nhạt trong bardo, và tăng cường sự quen thuộc, nhiệt tình của mình với những hình tướng thanh tịnh nói chung và các vị thần tôn nói riêng, điều sẽ được trải nghiệm như những con đường ánh sáng chói lọi trong bardo.”

Các hướng dẫn ngăn chặn và lựa chọn là cơ hội cuối cùng để chặn những thôi thúc nắm giữ theo thói quen của chúng ta. Trong trường hợp này, sự nắm giữ là chính nó (sau khi tái sinh).

Nếu buộc phải nhận lấy một dạng thức, do sức mạnh của thói quen, ít nhất chúng ta cũng có thể dồn hết sự tỉnh táo để chọn lấy dạng thức tốt nhất.

Chặn cửa tử cung là từ chối. Chọn cửa tử cung là chấp nhận. Chúng ta không thể ở mãi trong bardo. Cuối cùng nghiệp sẽ buộc chúng ta phải tái sinh. Điều cuối cùng chúng ta có thể làm là chọn sự tái sinh tốt nhất, theo thứ tự mong muốn sẽ là: (1) vào cõi tịnh độ, (2) vào cõi người, (3) vào cõi thiên.

Việc tái sinh vào cõi tịnh độ Sukhavati được thực hiện thông qua các phương pháp đã giới thiệu ở trên. Vào giai đoạn cuối của bardo, điều quan trọng nhất là tập trung cao độ vào đức Phật Amitabha. Hãy duy trì một khát khao sâu sắc được đến cõi Sukhavati, và trì tụng thần chú OMAMITABHAHRIH. Francesca Fremantle nói: “Ngay khi nghĩ về cõi tịnh độ đã chọn của mình với trọn vẹn niềm tin, chúng ta sẽ lập tức thấy mình ở đó.”

Nếu điều này không hiệu quả và vẫn lang thang trong bardo, chúng ta sẽ thấy nhiều tình huống khác nhau. Tử Thư Tây Tạng nói: “Hỡi [người con] của gia đình cao quý, giờ đây những dấu hiệu và đặc điểm của nơi bạn sắp sinh ra sẽ xuất hiện, vì vậy hãy nhận ra chúng. Hãy xem xét nơi mình sẽ sinh ra và lựa chọn.” Những tâm ảnh này sẽ sớm biến thành cảnh quan - trừ  khi chúng ta nắm bắt được những gì đang xảy ra và có hành động thích hợp.

Tử Thư Tây Tạng mô tả chi tiết các đặc điểm của sáu cõi. Điều này giúp chúng ta học được điều gì nên chấp nhận và điều gì nên từ chối. Để đơn giản và tránh nhầm lẫn, tôi sẽ chỉ mô tả những nơi chúng ta nên đến - nói cách khác, những gì nên chấp nhận. Khi những cơn gió nghiệp đang gào thét, chúng ta cần giữ mọi sự được trong sáng và dễ dàng.

Để tái sinh làm người, hãy hướng đến những hình ảnh về “những dinh thự sang trọng thú vị” hoặc “những ngôi nhà đẹp đẽ sang trọng”. Tsele Natsok Rangdrol nói: “Sẽ đạt được kiếp người quý giá nếu có trải nghiệm đi đến một dinh thự, thành phố hoặc ở giữa nhiều người.”

Tulku Thondup nói: “Khi hướng đến cõi người, chúng ta có thể nhận ra mình đang ở giữa nhiều người. Hoặc thay vào đó, có thể cảm thấy mình đang đến gần một hồ nước với thiên nga, ngựa hoặc bò, hoặc bước vào một ngôi nhà, thành phố hoặc đám đông... Những người đang nói chuyện vu vơ hay những ngôi nhà cũng là những dấu hiệu thông thường của sự tái sinh quý giá vào một kiếp người.” Và Ponlop Rinpoche nói: “Nếu dường như đang bước vào một màn sương mù hoặc nhìn thấy một thành phố với những ngôi nhà đẹp đẽ, điều đó cho thấy sự tái sinh ở Jambudvipa (Nam Thiệm Bộ Châu) [nơi bạn muốn đến]. Màn sương được cho là biểu thị cho sự tái sinh “làm người”, còn thành phố với những ngôi nhà đẹp để biểu thị cho sự tái sinh “làm người quý giá”, điều sẽ tạo cơ hội để thực hành giáo pháp. Sau đó, bạn sẽ thấy một người đàn ông và đàn bà đang giao hợp. Nếu tiếp tục đi theo điều này, bạn sẽ đi vào tử cung của người đàn bà và cặp đôi này sẽ trở thành cha mẹ bạn.”

Nếu không làm điều đó, thì nếu tái sinh vào cõi thiên, bạn sẽ thấy mình đang đi tới “những cung điện đầy vui thú, với nhiều tầng và chứa nhiều châu báu” hoặc “những ngôi đền đẹp nhiều tầng được tạo thành bởi rất nhiều châu báu”. Điều căn bản hơn những hình ảnh này là ánh sáng làm nền tảng cho chúng. Chọn ánh sáng mờ nhạt màu lục sẽ sinh vào cõi người; chọn ánh sáng mờ nhạt màu trắng sẽ sinh vào cõi thiên.

Tử Thư Tây Tạng đưa ra những hình ảnh đầy ám ảnh về lý do vì sao điều quan trọng là phải biết đi đâu trong bardo, và cường độ sẽ tăng lên khi bạn càng đi sâu vào nó:

“Hỡi người con của Phật tính, dù không muốn tiến về phía trước, bạn cũng bất lực để không làm như vậy. Những người báo thù, những người thực thi luật nhân quả bất biến, sẽ đuổi theo bạn. Bạn sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc tiến về phía trước. Trước bạn, những người báo thù, những người thực thi sẽ dẫn đường. Kinh nghiệm sẽ nảy sinh khi cố chạy trốn khỏi những thế lực này, cố chạy trốn khỏi bóng tối, khỏi những cơn gió dữ dội nhất, khỏi sấm sét, tuyết, mưa, mưa đá và bão tuyết hỗn loạn xoay quanh bạn. [Sợ hãi, bạn sẽ tìm nơi ẩn náu và sẽ thấy sự bảo vệ trong một khoảng kín... hoặc là trong các hốc đá, hoặc là trong các hố đất, hoặc là trong một lùm cây, hoặc là trong một nụ hoa. Trốn ở đấy, bạn sẽ rất do dự bước ra ngoài, bạn sẽ nghĩ: “Mình không nên rời khỏi đây bây giờ.” Bạn sẽ rất miễn cưỡng khi phải tách khỏi nơi được bảo vệ này và sẽ hoàn toàn gắn bó với nó. Sau đó, bởi rất do dự bước ra ngoài, nơi sẽ phải đối mặt với những nỗi sợ hãi và kinh hoàng của bardo, bạn sẽ, vì nỗi sợ hãi và kinh hoàng này, tiếp tục trốn. Do đó, bạn sẽ mang vào một cơ thể, dù có thể hoàn toàn tồi tệ, và [cùng lúc] sẽ trải nghiệm mọi kiểu khổ đau.”

Hãy nhớ thần tôn của mình. Hãy hình dung thần tôn mang một hình thức to lớn và đầy đe dọa có khả năng “nghiền nát mọi chướng ngại”. Sự bảo vệ khỏi sự truy đuổi của nghiệp cho bạn thời gian cần thiết để chọn tử cung phù hợp. Nó cung cấp nơi ẩn náu khỏi nỗi sợ đang tràn ngập. Bạn có thể tạm dừng một cách an toàn, suy nghĩ về những gì đang xảy ra và thực hiện hành động thích hợp. Thay vì phản ứng và đưa ra những lựa chọn tồi dựa trên sự sợ hãi, hãy chủ động và đưa ra những lựa chọn tốt dựa trên sự khôn ngoan. Kiếp sống tiếp theo của bạn phụ thuộc vào điều đó.

Có những lời cảnh báo cuối cùng về việc mắc sai lầm: Đừng lầm tưởng một tử cung tốt mà thực sự là xấu; đừng lầm tưởng một tử cung xấu mà thực sự là tốt. Biện pháp khắc phục là ghi nhớ tính chất huyễn ảo của bất cứ thứ gì xuất hiện. Tử Thư Tây Tạng nói: “Điểm cốt yếu của [chỉ dẫn] sâu sắc và chân thực là bước vào tử cung trong trạng thái vô cùng bình tĩnh, hoàn toàn thoát khỏi [sự phân đôi của] tốt và xấu, chấp nhận và chối bỏ, hay yêu và ghét.” Đó là sự kết hợp của những cảm xúc mâu thuẫn giữa tham lam và sân hận cuối cùng đã đẩy bạn vào tử cung. Sự thiếu bình tĩnh của chúng ta sẽ sinh ra luân hồi, khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác hoặc kiếp sống này này sang kiếp sống khác.

Khi thực hiện bước tiếp cận cuối cùng vào tử cung, hãy tập trung động lực vào việc tái sinh vì lợi ích của người khác. Thánh hóa tử cung bằng cách xem nó như một cung điện của các thần tôn. Hãy lấp đầy trái tim mình với sự chân thành. Điều này ngăn bạn bước vào kiếp sau với trạng thái tâm tiêu cực. Vấn đề là tạo ra dạng thức cho sự sáng suốt, không mê mờ. Khenpo Karthar tóm tắt:

“Qua sức mạnh của tâm từ ái, bi mẫn, và qua sức mạnh của ước nguyện tái sinh phù hợp, bạn có thể ngăn việc tái sinh đó thấp kém hoặc không phù hợp và chọn một tái sinh mà qua đó có thể tiếp tục con đường và mang lại lợi ích cho người khác... Bạn có thể chọn gia đình, cũng như giới tính, chủng tộc, quốc gia, hoàn cảnh xã hội, v.v... bất cứ điều gì bạn muốn và quyết định là tốt nhất... Vấn đề ở đây là bạn đã tin giành được sức mạnh của sự lựa chọn, và để sử dụng được điều này hiệu quả, bạn cần vận dụng các năng lực của chú niệm và tỉnh táo.”

Bạn đã giành được sức mạnh để lựa chọn vì sự chuẩn bị của mình. Cũng giống như việc chặn, hãy thực hành lựa chọn cửa tử cung tốt nhất ngay từ bây giờ. Hãy tạm dừng trước khi nói hoặc làm, và tự nói với mình: “Nếu phản ứng với sự sân hận, điều này sẽ tạo ra một trạng thái tâm địa ngục. Nếu đáp lại với sự bình tĩnh, điều này sẽ tạo ra một trạng thái tâm thanh tịnh.” Thực hành tái sinh có ý thức ngay bây giờ. Hãy nhớ rằng các vị Bồ tát kiểm soát ý nghĩ và phản ứng của họ, và đó là cách họ kiểm soát sự tái sinh của mình.

“Yoga mất ngủ” là một phương pháp tĩnh tâm tốt. Phương pháp này không giống như yoga giấc mộng, nhưng đó là một cách sử dụng giấc ngủ để chuẩn bị cho cái chết. Khi tỉnh dậy và không thể quay lại giấc ngủ, hãy chuyển chứng mất ngủ của mình thành thiền. Chứng kiến tâm mau lẹ của mình mà không bị cuốn vào nó. Điều này tương tự như thiền đảo ngược là tạo ra càng nhiều ý nghĩ càng tốt. Hãy chú ý đến sự cám dỗ để kích thích một số ý nghĩ và hình ảnh, nhưng đừng đến đó. Hãy để bất cứ thứ gì nảy sinh tan vào không gian, như ngọn lửa trại tan vào bầu trời đêm.

Tất cả những hướng dẫn này không có nghĩa là làm chúng ta choáng ngợp ngay bây giờ hoặc trong bardo. Như Francesca Fremantle đã nói, giáo lý bardo chỉ ra vô số khả năng liên tục hiện diện xung quanh chúng ta như những cánh cổng tiềm năng dẫn đến sự thức tỉnh. Trong cuộc sống, cũng như trong trạng thái sau khi chết, không phải mọi cơ hội đều dành cho mọi người và không phải lúc nào chúng ta cũng có thể đáp lại chúng... Mục đích của việc đưa ra tất cả [những chi tiết này] là để hiểu được trải nghiệm hoang mang mà người chết trải qua, để cung cấp một số loại bản đồ cho cuộc hành trình vào lãnh thổ không xác định này, nơi chúng ta bị nghiệp thúc đẩy hướng tới sự chín muồi của những hạt giống mình đã gieo. Tulku Thondup đã đưa ra những lời khuyên tóm tắt như sau:

> Đừng quên rằng mình đang ở trong bardo, trạm chuyển tiếp.

> Hãy nhớ đi bộ và giữ đầu của bạn hướng lên trên

> Cầu nguyện bằng cách liên tục niệm danh hiệu chư Phật. Hãy nương náu nơi các ngài.

> Hãy quy y Tam Bảo - Phật, Pháp và Tăng.

> Hãy cầu nguyện tới những đấng từ bi, chẳng hạn như đức Phật Amitabha và những bậc thầy tâm linh của mình.

> Hãy buông bỏ dính mắc vào người thân và tài sản, vì chúng sẽ chỉ khiến bạn chệch hướng khỏi con đường đúng đắn của mình.

> Hãy đi vào con đường ánh sáng màu lam của cõi người hoặc ánh sáng màu trắng của cõi thiên.

Hướng dẫn tóm tắt về những việc cần làm cho bản thân sau khi chết: Thư giãn và nhận ra rằng tất cả chỉ là trò chơi của tâm. Đừng phản ứng với những gì đang xảy ra; hãy thực hành bình tĩnh. Hãy nghĩ về bậc thầy, đức Phật Amitabha hay cõi Sukhavati với niềm khát khao mãnh liệt. Hãy đi về phía ánh sáng màu lam hoặc trắng.

Ảnh: nguồn internet