ĐỪNG ĐỂ NHỮNG LỜI KHEN NGỢI LÀM MỜ MẮT - Từ Hạt Cát Đến Ngọc Trai

Có thể một ngày nào đó, những khát khao danh vọng sẽ giày vò bạn hãy nhìn xem tất cả mọi việc đều bị quên lãng nhanh đến thế nào; hãy nhìn sự hỗn loạn của thời gian vô hạn trong quá khứ và tương lai; hãy nhìn sự sáo rỗng của những lời khen ngợi; hãy nhìn sự phán đoán dễ thay đổi và sáo mòn của những người hay đưa ra những lời khen giả tạo ca ngợi sự hạn hẹp và phạm vi bị bó buộc, những điều ấy chắc hẳn sẽ khiến bạn tĩnh tâm trở lại! Bởi lẽ cả Trái đất này chỉ là một điểm nhỏ, nơi bạn sống cũng chỉ là một góc nhỏ xíu trên Trái đất, những thứ tồn tại trên đó lại càng bé nhỏ hơn, trong khi đó, những kẻ khen ngợi bạn là những người như thế nào?

LỜI VÀNG Ý NGỌC

Khi được khen ngợi, hãy giữ cho đầu óc luôn tỉnh táo.

Một vị hoàng đế La Mã sẽ được nghe những lời khen ngợi, xu nịnh như thế nào? Chắc chắn bên cạnh Marcus Aurelius có không ít người luôn miệng ca tụng ông, rằng ông là đấng vạn năng, hết lòng vì nước vì dân. Trong môi trường như vậy, Aurelius hoàn toàn có thể trở nên tự phụ, không coi ai ra gì, nhưng tại sao ông lại có được những suy tư từ chính những lời khen ngợi ấy? Đó là bởi ông biết rằng, những lời khen ngợi ấy có liên quan đến địa vị của mình, nếu không có quyền lực thì mọi người có còn không tiếc lời ca tụng ông như vậy không?

Một người Ả Rập đi làm ăn ở nơi khác và trở nên vô cùng giàu có, khi vinh hiển trở về, ông nhận ra mình đã trở thành anh hùng trong mắt mọi người. Tỉnh trưởng đích thân dẫn quan viên ra đón, còn tổ chức tiệc chào mừng ông trở về nữa. Những kẻ trước đây thường dè bỉu ông nghèo hèn nay cũng mặt mũi tươi cười chào đón, người anh từng đuổi ông ra khỏi nhà năm nào nay bỗng trở nên vô cùng thân mật, cầm tay ông ôn lại chuyện xưa, đến cả những nhà danh gia vọng tộc trong vùng cũng đến ướm lời kết thông gia. Ông ta cũng lâng lâng sung sướng, nghĩ mình đúng là một vị anh hùng đích thực. Nhưng một người bạn lại nói với ông rằng: “Anh đừng có kiêu ngạo, vinh hiển hôm nay không có nghĩa là vinh hiển mãi mãi”. Câu nói này rất khó nghe khiến cho người Ả Rập không bao giờ để ý đến người bạn đó nữa.

Một năm sau, việc kinh doanh của người Ả Rập này gặp chút rắc rối, không còn phóng tay tiêu tiền như trước nữa, cuộc sống của ông vì vậy mà cũng thay đổi rất lớn, những người trước đó từng hết lời tâng bốc ông không còn đến thăm, anh trai và chị dâu thay đổi hẳn thái độ, coi ông như cái gai trong mắt. Sau cùng, người bạn mà ngày trước từng nhắc nhở ông đã đến nhà tìm và hỏi ông có cần giúp đỡ gì không. Đến lúc ấy, người Ả Rập nọ mới hiểu ra rằng những lời ca tụng trước đó chỉ là những lời phù phiếm, người thực sự tốt với mình chỉ có mỗi người bạn đã từng cảnh cáo bằng những lời khó nghe mà thôi.

Không thể phủ nhận rằng ai cũng thích nghe lời nói ngọt, đó là bản tính của con người. Nếu chúng ta không suy nghĩ về sự phù phiếm phía sau những lời khen ngợi thì rất dễ giẫm chân vào vết xe đổ của thương gia Ả Rập nọ. Những lời khen tặng thật lòng thì ta nên vui vẻ đón nhận, nhưng những lời ngọt ngào không phân thật giả thì phải thận trọng xem xét. Thực ra, bất kể những lời khen có thật tâm hay không, chúng ta cũng không thể từ bỏ mục tiêu của cuộc đời. Người thực sự có tầm nhìn sẽ không dừng bước trước những lời ca tụng, bởi họ biết giá trị của mình không chỉ nằm trong những lời ca tụng.

KHEN NGỢI CŨNG LÀ CON DAO HAI LƯỠI

Lời khen chân thành: Khiến ta tự tin, có niềm tin và động lực làm việc, thúc đẩy ta tiến về phía trước. Ví dụ:

- Cô giáo: Đứng đầu lớp trong kỉ thi này chính là thành quả nỗ lực bao lâu nay của em!

Học trò: đâu có, em vẫn chưa thực sự phấn đấu hết mình ạ!

- Cô giáo: như vậy cũng rất khá rồi, tiếp tục phát huy nhé!

Học trò: Vâng ạ!

Trước những lời khen chân thành, chúng ta phải giữ được bình tĩnh, đồng thời cần hiểu rằng, khen ngợi phải có sự tương hỗ, đừng tiếc lời khen trước ưu điểm của người khác.

Lời khen giả tạo: Khiến ta trở nên kiêu ngạo, thiếu nhận thức khách quan về bản thân, dễ khiến ta ngừng phấn đấu. Ví dụ:

- Người khen: Ôi! Mình biết ngay ngoài cậu ra không ai làm được việc đó mà!

Người được khen: Thật ư?

- Người khen: Ai mà không biết tài của cậu cơ chứ!

Người được khen: Ha ha...

Trước những lời khen sáo rỗng, giả tạo, chúng ta phải có khả năng phân biệt thật giả, bởi ẩn sau những lời khen tặng ấy có thể là mưu đồ xấu xa của kẻ khác.

BÀI HỌC QUAN TRỌNG

Mong muốn được người khác công nhận là nhu cầu cơ bản của con người. Không ai không muốn được người khác khen ngợi, vì thế, đừng vì nghe lời khen giả dối mà phủ nhận những lời cảnh báo của người khác. Những lời khen phù hợp có thể khiến ta càng thêm tự tin, trở thành động lực tiến lên phía trước.

-----o0o-----

Trích: Từ Hạt Cát Đến Ngọc Trai

Tác giả: Marcus Aurelius

Nguyễn Lệ Thu dịch

NXB. Thanh Niên

Ảnh: nguồn Internet

Trang: 82-84