HIỂU SANH TỬ - THIỀN TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY - TRỞ VỀ YÊN LẶNG

Ở Nhật, người thích trà đạo mua những cái bát uống trà bằng sứ đẹp đẽ. Đánh rơi là vỡ tan. Dẫu thế, họ vẫn ưa mua những cái bát này vì chúng mong manh. Chúng đang phai tàn, đang chết. Vì lẽ đó chúng đẹp. Cuộc sống của chúng ta cũng vậy. Chúng ta đang đi tới nấm mồ Chúng ta đang tan dần. Bởi vậy chúng ta mới có thể thực sự sống. Đây chính là nhìn vào sự vĩnh hằng mà không có cảm giác huyền bí.

Chúng ta nên hiểu làm thế nào sống trong những hạn chế của đời sống con người, dựa trên tình huống là cuộc đời đang tan đi. Chúng ta không biết khi nào mình sẽ chết. Vậy nên phải làm hết sức để sống toàn tâm. Đây được gọi là sự thuần khiết. Nó rất đẹp.

Ngày kia, trên bản tin tôi thấy một nữ vũ công ballet nổi tiếng người Nga đang dạy cho những nữ vũ công trẻ người Mỹ ở New York. Điệu ballet của người dạy hoàn toàn khác với của học trò. Chuỗi chuyển động trong điệu vũ của cô giống như thể những khuôn hình biến ảo. Chúng tan đi - xuất hiện và biến mất, xuất hiện và biến mất. Nhưng mỗi hình dáng của người vũ công này đều hoàn hảo - cơ thể và tay chân cô, mọi thứ đều hoàn hảo. Cô có cái cổ dài, khiến tôi rất ngạc nhiên. Cơ thể cô hoàn toàn được ballet làm thay đổi. Cơ thể cô không phải cơ thể cô, cơ thể cô chính là ballet. Mỗi chuyển động đều đẹp và hoàn toàn độc lập, nhưng mỗi chuyển động đồng thời lại được liên kết. Nó cứ thế diễn tiến nhịp nhàng, giống như những khuôn hình của một bộ phim hoặc một dòng nước chảy êm ả. Thế nên nó đẹp. Không có khoảng cách giữa cô và điệu vũ. Với những hạn chế của cuộc đời đang tan biến, cô quan tâm đến từng hình dáng bằng cả trái tim. Bởi vậy có thể cô hoàn toàn trở thành điệu vũ. Khi xem cô múa, chúng ta thấy hai điều. Một là điệu vũ của cô lúc nào cũng đang tan biến, xuất hiện và biến mất. Đây là thế giới vô thường, không ngừng đổi thay. Nhưng bên cạnh đó, chúng ta thấy vẻ đẹp hoàn hảo của điệu vũ. Không có khoảng cách giữa cô và điệu vũ. Tất cả chỉ là một. Chúng ta không biết làm thế nào một vẻ đẹp tuyệt vời như vậy có thể được tạo ra ngay giữa vô thường. Ngay giữa sự xuất hiện và biến mất, có một vẻ đẹp vĩnh hằng. Cuộc sống chính là như vậy.

Đạo Nguyên thiền sư diễn đạt theo một cách khác. Ông nói: “Học đạo là trở thành một với đạo - thậm chí một dấu vết chứng ngộ cũng quên đi. Những người tu đạo trước tiên nên tin vào điều này. Những người tin vào đạo nên tin rằng ngay từ đầu họ đã ở trong đạo, không bị chi phối bởi ảo tưởng, ý nghĩ viển vông và tư duy lẫn lộn, hay tăng, giảm và hiểu lầm. Phát sinh niềm tin như vậy, làm sáng tỏ đạo và theo đó mà tu tập - đây là cốt lõi của học đạo”. Ông giải thích sự sáng tỏ và thuần khiết theo cách hơi khác. Sáng tỏ và thuần khiết nghĩa là không lẫn lộn, không mê lầm, không hiểu sai. Nó có nghĩa là hoàn hảo. Nhưng chúng ta luôn nói chủ thể và khách thể không thể trở thành một. Chúng ta không tin cách ấy vì đã có những định kiến riêng, được gọi là “cái tôi”. Tôi có một kiểu sống nhất định, hoặc tôi có kiểu cơ thể nhất định, nên tôi không làm được. Nếu nghĩ như vậy, chúng ta không thể làm gì cả. Thân và tâm của nữ vũ công ballet ấy cực kỳ linh hoạt. Không có mê lầm, không có hiểu sai nào. Nếu tự rèn luyện, chúng ta có thể tạo ra một cấu trúc thể xác và tinh thần tuyệt vời. Dù chúng ta nói cơ thể mình cứng và không thể làm cổ dài hơn, nếu muốn trở thành một nữ vũ công ballet, chúng ta có thể làm được. Nhưng việc trở thành một vũ công ballet không xảy ra nếu không làm gì cả. Đầu tiên chúng ta phải đi về hướng trở thành một vũ công ballet. Vì vậy, chúng ta rèn luyện cơ thể. Điều này không chỉ đúng với ballet mà nhiếp ảnh, hội hoạ, thể thao, hay thứ gì khác cũng vậy. Đây là điều rất quan trọng đối với chúng ta. Đây là đức tin Phật giáo.

Đức tin nghĩa là mong mỏi đưa sự hoàn hảo của nhân cách con người đến mức độ cao nhất. Đây là cuộc sống của một bồ tát. Sự hoàn hảo giống như nước suối trào ra từ lòng núi. Tu tập của chúng ta là như vậy. Nếu nói “Tôi không hoàn hảo, tôi thiếu chín chắn, tôi muốn có một nhân cách chín chắn”, đó đã là hiểu biết nhị nguyên. Trong Phật giáo, đó không phải là tụ tập đích thực. Tu tập đích thực nghĩa là chúng ta vốn đã là một chúng sinh lớn lao. Tại sao trước hết không chấp nhận bản thân như một chúng sinh lớn lao? Du cơ thể của chúng ta như thế nào, nó vẫn là một sinh thể hoàn chỉnh. Dù cơ thể như thế nào, nó nên được chấp nhận như một sinh thể hoàn chỉnh, bởi lẽ nó vốn đã là một sinh thể hoàn chỉnh trong một cảnh giới tuyệt vời. Chấp nhận nó như một sinh thể hoàn chỉnh nghĩa là đối xử với nó như vậy thay vì ghét nó. Nếu ghét nó, bạn lập tức làm đau nó bằng nhiều cách. Cơ thể không nói gì dù chúng ta ghét nó, nhưng nếu quan tâm đến con người, hay tâm trí mình như vậy, chúng ta tạo ra vấn đề lớn. Hãy nhìn vào tâm mình. Nếu bạn thấy sự căm ghét nổi lên và cố gắng dập tắt nó, nó thậm chí trở thành vấn đề lớn. Cách chúng ta thực hành là hãy toạ thiền như một sinh thể hoàn chỉnh. Hãy chấp nhận cơ thể và cuộc sống hiện tại của chúng ta như một sinh thể hoàn chỉnh. Đây là một thực hành rất đơn giản cho từng ngày. Hãy chăm sóc cơ thể mình với lòng trắc ẩn, nhân từ. Hãy khoan dung với sự căm ghét, giận dữ hay bất kỳ cảm xúc nào khác, và chấp nhận cơ thể mình. Tiếp theo, với tâm bình thản, bạn có thể nhìn nhận sự căm ghét chỉ như sự căm ghét. Vì vậy, bạn có thể xử trí sự căm ghét bằng lòng trắc ẩn. Nếu nói “Tôi không thích sự căm ghét” thế là đã có khoảng cách giữa sự căm ghét và bạn. Đó là thế giới nhị nguyên. Đó là hiểu sự căm ghét bằng lý trí.

Ngày qua ngày, tu tập của chúng ta phải có cơ sở vững chắc, tọa thiền phải có cơ sở vững chắc, hít thở và sự tập trung phải có cơ sở vững chắc. Đó là tọa thiền ngay lúc này, ngay ở đây.

-----o0o-----

Trích: “Trở Về Yên Lặng”

Tác giả: Dainin Katagiri

Việt dịch: Thái An

NXB Hồng Đức - 2014

Ảnh: nguồn Internet